To Bio or not to Bio. Zin en onzin over biologische wijn.

Zin en onzin over biologische wijn

Is biologische wijn altijd beter?

Sinds 2012 heeft de EU de term biologische wijn goedgekeurd en aan regels gebonden. Voorheen was er alleen biowijn gemaakt van biologisch geteelde druiven. Nu is dus ook het wijn maken in de kelder op biologische manier erkend. De vraag naar biologische, biodynamische en zg. 'natuurlijke' en 'Orange' wijn stijgt. Er zijn al wijnmakers die het paard weer van stal hebben gehaald en de zware, grond verdichtende tractor op Marktplaats zetten. Maar is een biowijn altijd beter voor mens en natuur?

Hoe zit het nou?

Voordat een wijnboer het logo van de EU of bijv. Demeter of Ecovin op het etiket mag zetten, moet hij of zij voldoen aan een heleboel eisen. En een smak geld betalen voor de certificering. Veel kleinere wijnboeren werken daarom wel biologisch of biodynamisch maar zonder certificaat. Dus is het belangrijk je te verdiepen in de wijnmaker en hoe hij/zij werkt. Bovendien zijn er regels waarbij je vraagtekens kunt zetten wanneer je alles in ogenschouw neemt bij het totale wijnmaakproces.

Meeldauw

Zo mogen biowijnmakers alleen sproeien met kopersulfaat-oplossingen tegen ziektes (m.n. meeldauw aka oïdium en valse meeldauw aka peronospora). Dat brengt het zware metaal koper in de grond... Dit spuitmiddel met koper is in de wijnwereld beter bekend als Bordeauxse pap, herkenbaar aan de kopergroene kleur op de wijnbladeren.

Het vreemde is dat veel certificeerders de biowijnboeren zelfs voorschrijven dat ze alleen met Bordeauxse pap mogen sproeien! Ze gebruiken dit natuurlijk zo min mogelijk. Maar als het warm en vochtig is, ontkomen ze er echt niet aan. Het kan zelfs zo zijn dat ze vaker moeten sproeien dan een conventioneel werkende wijnboer...

Anderen (zoals ons wijnhuis Storr) kiezen daarom voor zg. systemische, biologisch afbreekbare middelen. Zonder zware metalen zoals koper. En zonder de noodzaak die met een dieselslurpende tractor uit te rijden. Dat scheelt ook grondverdichting door het gewicht van de tractor. En dat alles zorgt weer voor een gezondere en levende bodem. Maar de wijnen mogen dan niet biologisch heten. Het ligt dus allemaal iets genuanceerder.

Biodynamische wijnen

Biologisch-dynamisch of kortweg biodynamisch gaat nog flink verder dan biologische wijnbouw. Biodynamische wijnen zijn gemaakt volgens de antroposofische principes van Rudolf Steiner. Steiner was een Oostenrijkse filosoof en antropoloog die leefde van 1861 tot 1925.
De wijngaard is hierbij een ecosysteem dat volledig in balans moet zijn. Daarom streeft men naar biodiversiteit met planten, insecten en natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Homeopathische preparaten versterken de levenskracht en vitaliteit van de wijngaard. 

De stand van maan en andere hemellichamen bepaalt de timing van veel werkzaamheden. Dit geldt o.a. voor momenten van snoeien, oogsten en bottelen in het jaar. Biodynamische wijnen hebben naast het EU bio-logo meestal ook het Demeter keurmerk.

Naturnah en Terra Vitis

In Duitstalige landen noemen ze de duurzame manier van werken 'nachhaltig' of  'naturnah', dichtbij de natuur. Bij onze wijnen zie je 'duurzaam' staan als de wijnmaker op deze manier werkt. Daarbij kun je nog verder gaan dan alleen biologisch of biodynamisch werken. Je kunt ook de hele keten betrekken. Om een zo klein mogelijke belasting van het milieu te veroorzaken. En je kunt kijken naar arbeidsomstandigheden. Zo'n holistische werkwijze is wat Terra Vitis voorstaat, een Frans initiatief. Hetzelfde geldt voor Fair 'n Green in Duitsland.

Biowarfare

De wijnranken worden bedreigd door vele plantenziektes en insectenplagen. Hoe gezonder de plant, hoe meer weerstand hij heeft. De wijnmaker helpt de plant daarbij door biowarfare; het gebruik van andere planten en insecten die de bad guys geen kans geven. Je kunt bijv. kruiden planten tussen de wijnranken die insecten aantrekken die de ziektebrengers opeten.

Andere truc is het ophangen van lokdozen voor schadelijke insecten. Waarmee je de mannetjes wegvangt zodat er minder/geen nageslacht komt. Ook handig: biedt vogels die de schadelijke insecten eten, goede nest- en broedplaatsen. Door de juiste bomen en struiken in de buurt te planten. En i.p.v. kunstmest kun je stikstofbinders planten die zo zorgen voor voldoende voedsel voor de wijnranken. Bijvoorbeeld lupine. Ook zijn er allerlei natuurlijke spuitmiddelen ontwikkeld, bijvoorbeeld op basis van brandnetel en kamille.
Het hele idee hierachter is: zorg voor zo gezond mogelijke wijnstokken en een biodiverse omgeving. Hoe sterker de wijnranken, hoe minder ze gevoelig zijn voor ziekten en plagen.

Natuurwijn en Orange wine, hit of shit?

Vin nature, vin naturel, naked wine, natuurwijn of vino vero betekenen hetzelfde. De term low of non intervention wine beschrijft dit type wijn beter. Deze wijnen komen van wijnmakers die van wijngaard tot botteling het menselijk ingrijpen tot het uiterste beperken. Eigenlijk is het wijnmaken zoals ze duizenden jaren geleden deden. Vergisting gebeurt volledig zonder toevoegingen of kunstmatige hulpstoffen, vaak in een aardenwerken vat. Wijnen gaan ongefilterd op fles. Liefst ook zonder sulfiet toe te voegen aan de wijn. 

Orange wine en natuurwijn kunnen wat stalligs hebben. Vaak hebben deze wijnen een aparte smaak, meestal door (lichte) oxidatie. Natuurwijn, dat is wijn die vrijwel zonder ingrepen is gemaakt. En waaraan geen of nauwelijks sulfiet is toegevoegd. Overigens ontstaat bij de vergisting altijd vanzelf wat sulfiet, dus het zit er in feite altijd wel (een beetje) in.

Sulfiet beschermt een wijn tegen oxidatie (en zo tegen azijnvorming). De wijnboer moet extreem schoon werken om de wijn zonder sulfiet stabiel te houden in de fles. Een nadeel van sulfietloze wijnen is dat er flinke smaakverschillen per fles kunnen zijn. Maar als ze goed zijn, zijn ze vaak prachtig. 

Wist je trouwens dat in een zak chips veel meer sulfiet zit dan in een fles wijn? Wijnschrijver Niels van Laatum heeft er een lekker lezend boek over geschreven: Natuurwijn, een helder verhaal over troebele wijn. 

Bij Lekker Sapje vind je ook natuur- en orange wijnen, en dan van het goede soort natuurlijk.

Orange wines, dat zijn witte wijnen die een oranje-achtige tint hebben. Orange wine wordt op eeuwenoude manier gemaakt. Druiventrossen met sap en al in een grote amphoor of quevri bijvoorbeeld. Dus ook bij witte wijn gaan de druiven erbij. Dit zorgt voor tannines en meer kleur in de witte wijn. Deksel erop, spontane vergisting en na 3 maanden maar eens kijken of 't wat is. De tannines beschermen wijn trouwens enige tijd tegen oxidatie. Kan fantastisch zijn maar er is ook kans op zg. volatiele zuren. Dat zijn vluchtige zuren zoals azijnzuur die een scherpe aceton-smaak geven. Uiteraard kun je ook rode wijn op deze manier maken. Het is nu hip, de wijnen zijn vaak prijzig vergeleken met de kwaliteit maar het kan ook heel mooi zijn. Ook hier is een leuk boek in het Engels over verschenen van Simon Woolfe: Amber Revolution.

Frankrijk kent sinds kort het keurmerk vin méthode nature. Er geldt een proefperiode van drie jaar voor dit keurmerk. Vijftig wijnmakers doen hier momenteel aan mee. Bij succes volgt uitbreiding binnen Frankrijk en andere Europese landen.

Ok, dus wat kun je nu met biologische wijn?

Zin en onzin over biologische wijn: je ziet dat er heel wat bij komt kijken. Als je het goed en echt duurzaam wilt doen, moet je het hele proces bekijken, dus bijv. ook naar flesgewicht, vervoer, verpakking, water- en energiegebruik bij het wijn maken etc. Het laatste woord is hier zeker niet over gezegd en wij pleiten uiteraard voor zo duurzaam mogelijke wijnen. Het aanbod van Lekker Sapje is daar dan ook op gebaseerd. Nieuwe wijnen in het assortiment zijn altijd biologisch of biodynamisch. Onze vervoerders compenseren hun CO2-uitstoot.

Laatste nieuws: er komt een vervanger voor sulfiet op de markt. Zodra er meer bekend is, melden we dat natuurlijk. Meer informatie o.a. op www.biologica.nl

Begrippen 'groene' ecologisch verantwoorde wijnbouw:

• Lutte Raisonnée
• Biologische wijnbouw
• Biodynamische wijnbouw
• Vin Nature / natuurwijn / orange wine

Organisaties en keurmerken voor 'groene' ecologisch verantwoorde wijnbouw:

• Terra Vitis
• Fair 'n' Green
• Integrity and Sustainability Certified
• Sustainable Wine Roundtable
• Demeter
• HVE (haut valeur environmentale)
• Ecovin

Overzicht logo's voor biowijn e.d.

Het linker logo hieronder is voor biologische wijnen uit de EU. Sinds de oogst uit 2012 mag het op het etiket staan. Het middelste logo mag ook en wordt vooral in Duitsland gebruikt. Het Vegan logo zegt alleen iets over de manier van wijnklaring; daar is dan geen dierlijk product voor gebruikt. Het Demeter logo geeft aan dat het om een biodynamische wijn gaat.

 

Zin en onzin over biologische wijn, To Bio or not to Bio